Corruption Essay in Punjabi
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਇਕ ਰੁੱਖ ਹੈ,
ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਮਾਪੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ;
ਤੇ ਉਹ ਹਰ ਥਾਂ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹਨ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਮਤਲਬ - ਸ਼ਬਦ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ 'ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ' ਅਤੇ 'ਨੈਤਕਤਾ' ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਜਾਂ ਗ਼ਲਤ ਵਿਹਾਰ ਵਾਲੇ (ਭਾਵ ਜਿਹੜੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ) ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਵਾਰਥ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗਲਤ ਚਾਲ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਪੰਛੀ ਕਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਫੈਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਭੌਤਿਕਵਾਦੀ ਸਮੇਂ ਵਿਚੱ ਸੰਸਾਰ ਲਈ ਪੈਸਾ ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਪੈਸੇ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਲਈ ਨਾ ਖਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਲਾਲਚ ਹੈ। ਉਹ ਨਿਰਪੱਖ ਜਾਂ ਮਾੜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਮੀਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। (Corruption Essay in Punjabi)
ਭਿ੍ਸ਼ਟਾਚਾਰ ਹਟਾਈ ਜਾ,
ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਚਾਈ ਜਾ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ - ਪੈਸੇ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਕੁੱਲ ਨੁਕਸਾਨ ਨੇ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਨਾਂ ਜਿਆਦਾ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਿਸਾ ਲਗਨ ਲਗ ਪਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪੈਸਾ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਬੁਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ਜਾ ਜਾਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਆਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ਵਤ ਲੈਦੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਛੁੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਰੱਬ ਹੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਤਬਾਹੀ ਤੋ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਇੱਕ ਰੂਪ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਰੂਪ ਵਿੱੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ,ਹਰ ਕੋਈ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਇਕ ਬਦਸੂਰਤ, ਅਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਮਾੜਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿੱੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ । ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਭਾਈ-ਭਤੀਜਾਵਾਦ ਅਤੇ ਬੇਈਮਾਨੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਮੰਤਰੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹਨ, ਸਾਡਾ ਅਫਸਰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹਨ, ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਮਹਿਕਮਾ ਖੁਦ ਹੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਬਹੁਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਉਹ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕੌਮ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਰਮ ਅਤੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ । ਜੋ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। (Essay on Corruption in Punjabi)
ਭਿ੍ਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੇ ਵਾਰ ਕਰੋ,
ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰੋ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਤਰੀਕੇ - ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹੈ - ਆਰਥਿਕ , ਸਮਾਜਿਕ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ, ਨੈਤਿਕ, ਆਤਮਿਕ । ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉੱੱਚ ਕੋਟੀ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਘੁਟਾਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਇਹ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਸਵਾਰਥਾਂ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਮਹਿਕਮਿਆਂ ਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਆਉਣ ਲਈ ਵੋਟਰਾ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦਿਦੀਆ ਹਨ , ਕੲੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਪੈਸੇਆ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਘੁਟਾਲੇ ਕਰਦੇ ਹਨ , ਕੲੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦਾ ਗਮਨ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਇਨ੍ਹਾਂ ਘੋਟਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੈਂਟਰਲ ਬਿਊਰੋ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਰੋੜਾ ਦੇ ਘੁਟਾਲੇ ਹਨ । ਇਹਨਾ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੱਡੀਆਂ ਤੱਕ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਅਪਰਾਧੀ ਨੂੰ ਸ਼ਜਾ ਦਿਵਾਉਣ ਲਈ ਨਿਆਂਇਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਮਦਦ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਦਾਲਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਕਮੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨੈਟ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਘੁਟਾਲੇ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮੰਤਰੀ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹਾਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਤੱਤਾਂ ਤੋਂ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਰਾਸ਼ਟਰ ਹਾਂ। (Bhrashtachar par Lekh in Punjabi)
ਦੇਸ਼ ਦਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਵਿਕਾਸ,
ਭਿ੍ਸ਼ਟਾਚਾਰੀ ਨੇਤਾਵਾ ਨੂੰ ਨਾ ਆਉਣ ਦੋ ਆਸ ਪਾਸ ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਫੈਲਾਅ - ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਗੜ੍ਹ ਪੀ.ਡਬਲਯੂ.ਡੀ. ਰੇਲਵੇ, ਦੂਰਸੰਚਾਰ, ਬੈਂਕਾਂ, ਨਿਰਯਾਤ ਅਤੇ ਆਯਾਤ, ਟੈਕਸਾਂ, ਕੋਟਾ ਪਰਮਿਟ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਦਫਤਰੀ ਫਾਈਲਾਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਅਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧੀਆਂ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਸਬੰਧਿਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਨਹੀਂ ਦਿਦੇ । ਕਿਸੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਅਦਾਲਤੀ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਕ ਕਾਪੀ ਏਜੰਸੀ ਤੋਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਲਤੀ ਫੀਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਏਜੰਸੀ ਟਾਈਪਿਸਟ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਨਹੀਂ ਦਿਦੇ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੁਕਿੰਗ ਕਲਰਕ ਨੂੰ ਟਿਕਟ ਫੀਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੈਸੇ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨ ਵਿੱਚ ਸੀਟ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰ ਆਦਮੀ ਦੀ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਲਾਲ ਪਟੀ ਦੁਆਰਾ ਵੇਟੀਗ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਬਹੁਤ ਉਚੇ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੈਂਕ ਵੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਲੋਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸੁਰੂਆਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਹੈ ਲਾਲ ਟੇਪ ਤੇ ਦੇਰੀ । (Bhrashtachar essay in Punjabi)
ਜਨ ਜਨ ਵਿੱਚ ਚੇਤਨਾ ਜਗਾਓ,
ਭਿ੍ਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਭਜਾਓ ।
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਹਲ਼ - ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਖਤ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਸਾਲੀ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਸਕਰਾਂ, ਕਾਲਾ ਬਾਜ਼ਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਲਚੀ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਬੁਰਾ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਨਤਾ ਲਈ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਸਿੱਖਿਆਵਾ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । U.P.S.C ਵਰਗੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬੋਰਡਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਤੱਤਾ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਜ਼ਬੂਤ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ 'ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਲਾਲਚ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦੇ ਚੰਗੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੇਈਮਾਨ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਕੇਵਲ ਨੋਕਰੀ ਤੋਂ ਖਾਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋੜੇ ਮਾਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਮੁੜ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸਾਰੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਫਸਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ, ਭਾਈ-ਭਤੀਜਾਵਾਦ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰ ਜੀਵਨ ਜੀਣ ਦੀਆਂ ਵਧੀਆ ਮਿਸਾਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਚਾਹੀਦਿਆ ਹਨ । ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਤੱਤਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕਠੋਰ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ । ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਹੈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਲ - ਚਲਣ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਮਾਡਲ ਦੀਆ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ । ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋ ਉੱਪਰ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਕਮੀ ਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਆਕਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੇਇਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉੱਚੇ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਭਾਈ-ਭਤੀਜਾਵਾਦ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਰੋਕਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਛੇਤੀ ਹੀ ਪੂਰੇ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੇ ।